© Veera Nivalainen

'Honey, Milk and Eggs': fotograferen met een scanner

De Finse fotografe Veera Nivalainen benadert in haar reeks ‘Honey, Milk and Eggs’, die deel uitmaakt van de selectie van Opus One ’21, het menselijk lichaam als een zacht en vloeibaar iets. Het is haast een object dat ze onderzoekt. Nivalainen baseerde haar visueel onderzoek op de ideeën van de feministische wetenschapper Donna Haraway. In ‘When Species Meet’ (2008) stelt Haraway zich de vraag wat ze aanraakt, wanneer ze een hond aanraakt. Het menselijk lichaam bestaat immers slechts voor 10% uit menselijk genoom; al de rest zijn bacteriën, schimmels en protisten. Hoe is dat bij een hond? Of bij een ei? Wat is nog het onderscheid tussen beiden en kunnen ze eventueel zelfs versmelten? 
         Nivalainen vertrekt vanuit deze vragen op een zintuigelijke verkenningstocht. Ze gaat daarin op zoek naar de interactie tussen fotografie, verschillende materialen en haar eigen lichaam. Met een scanner die ze als camera gebruikt, legt ze haar onderzoek vast en reflecteert over wat het is om mens, dier of een ander organisme te zijn.

tekst: Mats Pylyser (16/12/2021)

© Veera Nivalainen

In jouw reeks word je als het ware ondergedompeld in een bad van kleuren. Vertel eens waarom je voor zo’n visuele aanpak koos?

Ik heb niet zoveel over de kleuren nagedacht, om eerlijk te zijn. Maar ik ben het er wel mee eens dat ze een belangrijke rol spelen. Kleuren zijn sterk verbonden met onze oerinstincten. De zintuiglijke ervaringen en de informatie die ze bevatten is iets dat ik sterk in de beelden heb verwerkt. Ik wilde dat de visuele ervaring zo zintuiglijk mogelijk zou zijn en ik denk dat het gebruik van vrij sterke kleurencombinaties daarbij helpt.

Hoe herkenbaar wil je de beelden maken? Bij sommigen is het menselijk lichaam erg aanwezig, bij anderen nauwelijks of zelfs helemaal niet.

Ik wilde absoluut niet dat mijn lichaam in alle beelden aanwezig was, want daar lag mijn focus niet. Wanneer ik het over een lichaam heb, heb ik het niet uitsluitend over een menselijk lichaam, maar over alle soorten lichamen. Een ei of zelfs melk, in al haar vloeibaarheid, heeft net zozeer een lichaam als ik. Ik wilde die lichamen in de eerste plaats onderzoeken, om ze de ruimte te geven om als individuele actoren te worden waargenomen. Ik wilde mijn menselijk lichaam niet als superieur presenteren, maar als iets even rommeligs, vreemds of misschien zelfs fascinerends als bijvoorbeeld een ei.

Als je met al deze vloeibare elementen werkt, is het dan nog mogelijk om bepaalde beelden te ensceneren? Of zijn het meer snapshots die tijdens het experimenteren zijn gemaakt?

Mijn proces is altijd vrij organisch en spontaan, maar omdat het creëren van een beeld op de plaat van een scanner lijkt op het werken op een canvas, vergde het een wat meer gerichte en schilderachtige aanpak. De composities waren eerder willekeurig en de materialen die ik gebruikte waren meestal vloeibaar, waardoor ze glibberig hun eigen weg vonden. Dat is leuk om te observeren, maar ik vond het ook leuk om in te grijpen en te spelen met verschillende vloeibare patronen en details.

Heeft jouw scanner het overleefd?

Het is ongelooflijk, maar hij werkt nog steeds, hoewel ik de scanner verschillende keren uit elkaar heb moeten halen en terug in elkaar heb moeten steken om alle smurrie die erin zat op te kuisen. Het is een vrij oude filmscanner die sowieso niet erg goed werkte, dus het gevaar hem voorgoed te vernielen was een berekend risico.

Wat wil je dat de kijker ervaart bij jouw werk?

Dat is een vraag waar ik vaak over nadenk. Natuurlijk wil ik als maker iets meegeven, maar ik moet ook aanvaarden dat wat er gebeurt tussen het beeld en de kijker een zeer subjectieve ervaring is. En dat is oké, ik moet die ervaring niet te veel proberen te beheersen, denk ik. Maar ik hoop wel dat een werk altijd iets triggert, een nieuwe gedachte of een gevoel of iets dergelijks. Ik hoop dat dit specifieke werk het publiek kan aanspreken op een meer zintuiglijke of zelfs empathische manier. Idealiter zou het een ruimte creëren waarbinnen de kijker vrij is om te voelen wat hij voelt, elke emotie of sensatie die voortkomt uit het zien van deze materiële lichamen, of het nu nieuwsgierigheid, vreugde of zelfs walging is.


Het werk van Veera Nivalainen is, samen met de 18 andere eindwerken van Opus One '21, nog te bekijken in de tentoonstelling in Concertgebouw Brugge op 29/1, 30/1 en 12/2. Het 192-pagina dikke fotoboek met alle eindwerken en interviews kan je hier bestellen.


________________

© Veera Nivalainen
© Veera Nivalainen