© Isabelle Vandewalle

Fotograferen op Google Street View

‘Personne ne savait où tu étais’, het afstudeerproject van Opus One-fotografe Isabelle Vandewalle, is grotendeels autobiografisch: meermaals per jaar reisde ze met haar toenmalige echtgenoot met de woonwagen naar de Franse havenstad Le Havre, een unieke plek, waar ze van ging houden. Jaren later, geïnspireerd door de film ‘Le Havre’ van Aki Kaurismäki en beperkt door de lockdown, ging Vandewalle via Google Street View virtueel op pad in de stad die ze zo goed kent, op zoek naar beelden van haar overspelige echtgenoot en diens minnares. Beelden van de doorleefde stad verweeft ze in dit fotografische videowerk met persoonlijke herinneringen.

tekst: Mats Pylyser (15/12/2022)

‘Personne ne savait où tu étais’ is een mooi staaltje van storytelling met fotografie, waarin je verschillende verhalen verweeft. Kan je iets meer vertellen over het ontstaan van het project?

"Het idee om iets te doen rond mijn verleden ontstond pas tijdens de lockdown, mogelijk als deel van het verwerkingsproces van mijn nakende echtscheiding. In maart 2020 ging de wereld op slot en speelde mijn leven zich, door de geldende beperkingen, voornamelijk virtueel af. Ik zocht naar alternatieve reisvormen en zo ontdekte ik de mogelijkheden van Google Street View. Al snel besloot ik op zoek te gaan naar de beelden van mijn overspelige echtgenoot die in Le Havre ooit gespot werd door de Google-camera’s met zijn toenmalige minnares. Net voor de lockdown had ik bovendien de film ‘Le Havre’ gezien van de Finse regisseur Aki Kaurismäki en ik had deze film geabsorbeerd als een spons. Het verhaal van de illegalen die elke dag op risico van eigen leven de grenzen oversteken, het eenvoudige maar tedere liefdesverhaal, de puurheid van de personages, de - ondertussen vaak verdwenen - sfeervolle filmlocaties in de stad die soms ook het decor waren geweest van mijn eigen intense liefdesverhaal. Verschillende verhaallijnen kwamen zo, los van elkaar, in mijn beleving samen als een soort juxtapositie."

© Isabelle Vandewalle

Je hebt dus zelf ook een persoonlijke band met de stad? 

"Jazeker. Van 2001 tot 2011 reisden mijn toenmalige echtgenoot en ik meermaals per jaar naar Le Havre. Met een tot woonwagen omgebouwde bestelwagen en in het gezelschap van onze twee honden gingen we erheen om te vissen en mosselen te plukken. Aanvankelijk trof vooral de tristesse van de havenstad me. Het leek wel of de tijd er stil was blijven staan. Gaandeweg ontwikkelde ik een diepgaande liefde voor de stad die me tot op vandaag in de ban houdt."

Le Havre is best wel een grote stad. Hoe ben je te werk gegaan om de stad digitaal te verkennen? Ben je op zoek gegaan naar plaatsen die je kende? 

"Oorspronkelijk droeg dit project de titel 'Looking for Kaurismäki' en ging ik op zoek naar locaties van de film 'Le Havre'. Omdat dit grotendeels de buurten waren die wij zelf bezochten, quartier Saint-Nicolas en quartier Saint-François, werd het verhaal steeds persoonlijker. Mijn onderzoek breidde zich zo langzaam uit naar alle buurten waar ik mee vertrouwd was, zoals het heerlijk volkse 'quartier des Neiges' - mijn favoriete buurt in de stad - maar ook de dokken waar we vaak kampeerden, de buurtwinkels, de plaatselijke supermarkt..."

© Isabelle Vandewalle
© Isabelle Vandewalle
Na duizenden screenshots ben ik op een punt gekomen dat ik overal Street View-composities in zie.

Hoe heb je dit project fotografisch aangepakt? Ging je op zoek naar zaken die visueel jouw aandacht trokken? Of ging je eerder op zoek naar een soort narratief in de beelden?

"Beiden, de twee vullen elkaar aan. Binnen dit concept is het ook belangrijk om te zoeken naar een goede compositie. Uit een archief van duizenden beelden bleven uiteindelijk die beelden overeind die mijn verhaal het meest invulden. Na duizenden screenshots ben ik op een punt gekomen dat ik overal Street View-composities in zie. Ik roep vaak spontaan, tot grote hilariteit van m’n omgeving: “Zie daar, een Street View-foto!” Mijn zoektocht heeft sowieso mijn huidige manier van kijken en fotograferen beïnvloed. Elk beeld of elke combinatie moest een herinnering of een emotie oproepen uit mijn beleving. De meer ironische beelden heb ik bewust uit het project gelaten."
"Ik heb me ook verdiept in het werk van een handjevol fotografen dat eerder creatief aan de slag ging met dit medium. Michael Wolf, Jon Rafman, Jacqui Kenny, Mishka Henner, Justin Blinder, Halley Docherty, Doug Rickard,... Vooral Doug Rickard, een Amerikaanse fotograaf, was een echte inspiratiebron. Ik was onder de indruk van de wijze waarop hij in zijn boek ‘A new American Picture’ (2010) het historische en het sociale aspect wist te verweven met de online gevonden beelden en er een visueel uitermate boeiend verhaal van maakte."

© Isabelle Vandewalle
© Isabelle Vandewalle

En hoe pak je dit puur technisch aan? Ik vermoed dat de resolutie van die beelden vaak laag is.

"Ik maakte screenshots van Google Street View, maar dat zijn inderdaad png-bestanden van lage kwaliteit. Daarom heb ik ervoor gekozen om de beelden op het scherm opnieuw te fotograferen. Bovendien hou ik wel van de structuur die het scherm toevoegt aan de foto. Die korrel brengt het beeld tot leven en het leent zich hierdoor wat beter voor postproductie. Door het herfotograferen krijgt het gevonden materiaal de bezieling die ik beoog. Ik werk hiervoor op statief en met donkere achtergronden die reflecties van buitenaf moeten tegengaan."

In het fotoboek Opus One zien we de reeks als foto’s en tekst, maar je presenteert ‘Personne ne savait où tu étais’ ook als een videowerk, waarin je beeld, tekst en geluid samenbrengt. Hoe heb je dat aangepakt? 

"Ik wilde met dit eindwerk mijn fotografische grenzen aftasten en zo mogelijk verleggen wat op zich al een ganse uitdaging was. Ik hou ervan om mezelf te prikkelen, mezelf opnieuw uit te vinden... Maar het is ook fijn als ik anderen kan meenemen in mijn verhaal. Het idee was om een beeldenreeks te maken die aanvoelt als een digitaal boek. Dat was bij aanvang zowat het enige vaststaande gegeven, al de rest liet ik open waardoor het eerder spontaan evolueerde naar wat uiteindelijk het eindresultaat werd. Ik besteedde ook veel aandacht aan de sequentie. De teksten, deels citaten uit de film, deels eigen schrijfsels, dienen vooral ter aanvulling van de beelden. Elke tekst refereert naar een herinnering maar zou voor de kijker perfect kunnen werken naast een andere foto. Tenminste, dat denk ik toch…

Ik werd hierbij ook gedreven door een zekere nostalgie en sehnsucht, een soort onbestemd verlangen zeg maar. Het geschreeuw van zeemeeuwen op de geluidsband triggert nog steeds de drang om mezelf terug te projecteren naar het vroegere Le Havre waar de meeuwen overal en alom aanwezig waren. Het was aanvankelijk zelfs niet de bedoeling om geluid toe te voegen maar toen ik eenmaal de juiste soundtracks vond, voelde het aan als een meerwaarde. Het plaatje klopte gewoon."

Opus One '22

Het fotoboek Opus One '22 is momenteel te koop via onze website en in alle Confituur-boekhandels. De tentoonstelling loopt nog tot 22 januari in De Krook in Gent.