Susan Meiselas: de fotograaf als bemiddelaar

Vastleggen en teruggeven

In de overzichtstentoonstelling ‘Mediations’ wordt duidelijk hoe sommige van jouw beelden een eigen leven beginnen te leiden. Je hebt er niet altijd controle over wie jouw werken ziet en wat ze ermee doen.

Dat klopt. De foto ‘Molotov Man’ is een goed voorbeeld van wat voor leven één beeld kan leiden. De foto werd gebruikt als propagandabeeld zowel voor als tegen de revolutie in Nicaragua. Dit toont heel goed aan hoe wat we waarnemen altijd maar een deel van de werkelijkheid is. ‘Mediations’ gaat over het feit dat we beelden zowel binnen als buiten de tijd waarnemen, binnen een bepaald kader, maar ook erbuiten. Zo werk ik in de expo met kleurenkopies, ingelijste, gematteerde prints, pagina’s die uit magazines gescheurd zijn; de mix van al deze materialen geeft een eigen geschiedenis weer die erin samen komt en maakt al deze perspectieven zichtbaar.

Als fotograaf heb je daar weinig vat op. Hoe kijk je zelf naar de rol die jij als fotograaf speelt in dat proces?

Ik denk dat de hele tentoonstelling ‘Mediations’ een poging is om een ethische praktijk te vinden die strookt met hoe ik me voel en wat ik denk dat ik kan bijdragen. Mijn reeks over Koerdistan bijvoorbeeld, op het einde van de expo, gaat niet over het fotograferen zelf, maar ook over beelden reproduceren of laten circuleren. Het gaat over een geschiedenis teruggeven door archieven te doorploeteren. Ik verruim graag het idee van wat ik kan bereiken met fotografie. Om de reeks over Koerdistan te maken, wendde ik me ook veel tot Polaroids. 

Ik hou namelijk enorm veel van Polaroids. Ook bij het maken van ‘Carnival Strippers’ maakte ik er vaak gebruik van, omdat ik merkte dat de vrouwen graag foto’s meteen mee naar huis namen. Polaroids zijn dan een heel eenvoudige manier om erkenning terug te geven. De interactie die dan ontstond, oversteeg mijn eigen begrip van wat ik kon bereiken met fotografie. Meer dan foto’s te nemen, gaat het er voor mij om om deze samen te maken met mensen.

Wie herbezoekt, die vindt.

Die wisselwerking tussen jou en de mensen die je fotografeert, maar ook tussen verleden en heden, zijn een constante in jouw werk. Zo trok je voor de reeks ‘Reframing History’ (2004) terug naar Nicaragua met jouw oude beelden.

Toen ik voor de eerste keer in Nicaragua was, was ik niet zozeer op zoek naar nieuws, maar naar geschiedenis op straat. Voor ‘Reframing History’ printten we deze oude foto’s op transparant gaasdoek en plaatsten ze op dezelfde plek als waar ze 25 jaar eerder gemaakt zijn. Ik keerde met deze beelden terug om een nieuwe generatie te laten reflecteren over een realiteit die ze niet hebben beleefd, maar die wel grotendeels hun toekomst heeft gevormd. Ik zeg het graag zo: ik heb mijn beelden, zij de revolutie.

Regelmatig terugkeren deed je ook in de reeks ‘Prince Street Girls’, waarin je een vriendengroep meisjes fotografeerde uit Little Italy in New York in de tweede helft van de jaren ‘70. In de jaren dat je hen volgde, zie je de meisjes ook opgroeien. Hoe kijk je zelf terug op deze reeks?

Als meisjes werden ze altijd verteld dat ‘Little Italy’ hun buurt was, en dat ze deze nooit zouden verlaten. Ik volgde hun vriendschap met veel admiratie en zag hen opgroeien tot jonge adolescenten. Op camera zag ik hen steeds meer bewust worden van zichzelf. Helaas vertrok ik op dat moment zelf naar Zuid-Amerika. Toen ik tien jaar later terugkwam, merkte ik dat ze allemaal hun eigen weg zijn ingegaan, weg uit Little Italy. Over tijd bleven we wel in contact, maar ergens heb ik spijt dat deze reeks geen langere evolutie heeft kunnen doormaken, van de ‘Prince Street Girls’ als jonge adolescenten naar volwassen, getrouwde vrouwen...