© Liza Vandenbempt, uit de reeks 'Picture yourself a love letter'

Photographer's Block (2): Liza Vandenbempts liefdesbrief aan de fotografie

Zoals alle kunstenaars blijven ook fotografen niet gespaard van creatieve blokkades. Ook Opus One ’22-fotograaf Liza Vandenbempt botste tijdens haar fotografieopleiding op dit issue. Sterker nog: ze maakte er met ‘Picture yourself a love letter’ haar eindwerk van.

tekst: Mats Pylyser en Alexander Delport (18/05/2023) 

In deel één van dit artikel doken we samen met docent Toon Van Hoof en psychotherapeute Anne-Marie Desmet in wat we het ‘photographer’s block’ noemden, een creatieve blokkade bij fotografen. Eenmaal je als fotograaf meer ervaring opdoet, begin je automatisch kritischer na te denken over jouw werk – soms te kritisch. Het gevoel dat ‘alles is al eens gedaan’ steekt de kop opsteken, je begint je ideeën af te toetsen aan het werk van illustere voorgangers of je raakt het spoor kwijt in de zoektocht naar een nieuw concept, terwijl je camera stof ligt te vergaren in de kast.

Als je zelf fotografeert zal dit je waarschijnlijk niet onbekend in de oren klinken. En je bent lang niet de enige. Fotograaf Liza Vandenbempt botste er op toen ze terugkwam van haar Erasmusuitwisseling in Hamburg. “In de richting waar ik in Duitsland school liep, moest je geen bachelorproef afleveren. Zo verdween fotografie beetje bij beetje naar de achtergrond. Terug aangekomen op de campus in Brussel volgde uiteraard de kater. Al mijn klasgenoten konden glunderend een reeks presenteren tijdens de eindejaarsexpo, maar zelf stond ik daar met lege handen. De onzekerheid om verder te gaan met fotografie begon stilaan te knagen.”

© Liza Vandenbempt, uit de reeks 'Picture yourself a love letter'
© Liza Vandenbempt, uit de reeks 'Picture yourself a love letter'
Ik had altijd een point-and-shoot-camera op zak wanneer ik eropuit trok. Het zijn net die snapshots die het tot in de finale selectie hebben geschopt.

Picture yourself a love letter 

Om uit die neerwaartse spiraal te geraken, begon Vandenbempt zichzelf uit te dagen. “Ik heb echt een manier moeten vinden om terug aan de slag te gaan. Ik heb een reeks opdrachtjes gemaakt voor mezelf om terug te beginnen fotograferen. Zo nam ik fotoʼs van mijn favoriete studio-objecten of portretteerde ik mijn klasgenoten. Daarnaast heb ik ook een visuele handleiding gemaakt over hoe je je camera kan aanraken. Ik interviewde medestudenten over hun liefde voor fotografie en schreef zelfs letterlijk een liefdesbrief aan mijn lievelingstoestel. Mijn afstudeerproject voor mijn master, ‘Picture yourself a love letter’,  zou één grote liefdesbrief aan de fotografie worden en de weerslag van die zoektocht naar de aanvankelijke vonk tussen mij en het medium.”

Veel van de beelden die ze tijdens de opdrachten maakte, haalden de uiteindelijke eindselectie niet, maar daar draaide het ook niet echt om. Het ging erom een soort onbevangenheid terug te vinden en terug het plezier van het fotograferen te voelen. “Doorheen dat jaar had ik ook altijd een point-and-shoot-camera op zak wanneer ik eropuit trok. Ironisch genoeg zijn het net die snapshots die het tot in de finale selectie van mijn reeks hebben geschopt.”

Startkabels voor een platte batterij

In het vorige artikel reikten we een aantal strategieën aan om een photographer’s block te overwinnen, zoals de Walt Disney-strategie, waarbij Disney kritiek isoleerde van het brainstormen om ideeën vrij te laten groeien, of de aanpak van Amerikaanse fotograaf Garry Winogrand, die de straat op trok en intuïtief fotografeerde wat hem aansprak, zonder zelfs maar te kadreren.

Je zou kunnen stellen dat er van beide methodes wel wat doorsijpelt in het verhaal van Vandenbempt. Het intuïtieve van het maken van snapshots met een point-and-shoot-camera bijvoorbeeld, maar ook het loskoppelen van een al te kritische blik en verwachtingen, door met ogenschijnlijk simpele opdrachtjes jezelf in gang te zetten.

© Liza Vandenbempt, uit de reeks 'Picture yourself a love letter'
© Liza Vandenbempt, uit de reeks 'Picture yourself a love letter'
Gewoon aan iets beginnen en dat stap voor stap bijschaven, levert vaak betere resultaten op dan te wachten op dat ene geniale idee.

Strategieën als deze zijn in de eerste plaats goede hulpmiddelen, zonder dat ze een doel op zich zijn. Beschouw ze als startkabels voor jouw platte autobatterij: je zet jezelf ermee in gang, maar uiteindelijk doe je er jouw eigen ding mee en bepaal je zelf wat werkt en waar je naartoe gaat. Het belangrijkste is dat je je bewust wordt van jouw situatie en dat je jouw denkpartoon doorbreekt. Een photographer’s block ontstaat immers in jouw hoofd, omdat je bijvoorbeeld te kritisch naar jouw werk begint te kijken, de verwachtingen te hoog legt of misschien te weinig vertrouwen hebt in het groeiproces van jouw werk. Gewoon aan iets beginnen, kijken wat het oplevert, erop doorwerken en dat stap voor stap bijschaven levert vaak betere resultaten op dan te wachten op dat ene geniale idee dat misschien nooit komt. Bovendien zorgt het ervoor dat je creatieve sappen niet beginnen te stollen, dat je gemotiveerd blijft en dat het fotograferen zelf voor jou geen negatieve lading krijgt.

“Ik kijk er vooral naar uit om niet meer onder een bepaalde druk te moeten presteren, meer ruimte te krijgen en zo het plezier terug te vinden om me verder in de fotografie te verdiepen,” zegt  Liza Vandenbempt. Haar verhaal bewijst dat inspiratie soms vanuit onverwachte hoek de kop op kan steken, zolang je maar met open vizier naar de wereld kijkt. Al wil dat nog niet zeggen dat de boog altijd gespannen hoeft te staan. “Fotografie is vooral doen. De wijde wereld intrekken. Het leven ervaren. Al is er niks mis met op tijd en stond een stap achteruit te zetten en je camera even naast je neer te leggen. Voor mij zijn de periodes waarin ik niet fotografeerde ook van belang geweest. Ik heb toen veel films gekeken, musea bezocht en mij verdiept in het werk andere fotografen. Voel je dus zeker niet schuldig wanneer het allemaal even tegenzit. Stilvallen betekent nog niet het einde van de wereld, zolang je maar een manier vindt om opnieuw aan het werk te gaan.”


____________

In deel 1 van dit artikel gingen we in gesprek met fotografiedocent Toon Van Hoof en LUCA-psychotherapeute Anne-Marie Desmet over het fenomeen van het photographer's block.

De open call voor Opus One '24 loopt nog tot 31 augustus 2024. Klik hier voor alle informatie.