'Sans Souci' © Christina Antoniou

Portret van een wijk zonder zorgen

De Griekse Opus One-fotograaf Christina Antoniou keerde met de reeks 'Sans Souci' terug naar de plek waar ze opgroeide: een wat verwaarloosde buitenwijk ten westen van Athene. Ze wou dat haar foto’s een ironische zorgeloosheid uitstraalden, vandaar ook de titel (zonder zorgen). Ze benadert de wijk vanuit de industriële gebouwen, verlaten terreinen en de bewoners en creëert hieruit een nieuwe plek met een eigen identiteit en esthetiek, waarbij de lijn vervaagt tussen wat echt is en wat niet.

Hoe was het om rond te dwalen in je oude buurt? Voel je je sterk gehecht aan deze plek?

Toen ik besloot om de buurt waarin ik opgroeide te gaan fotograferen, was dat een uitdaging. In het begin vroeg ik me af hoe ik zoiets intiems in beeld zou brengen. Maar aan de andere kant was mijn bedoeling erg duidelijk: ik wilde het gevoel van een ogenschijnlijke tegenstrijdigheid vastleggen dat er in de buurt is, met een ironische knipoog. Een paar jaar geleden keerde ik terug naar daar om er te komen wonen, nu voor het eerst als volwassene. Voor mij was het fotograferen een manier om op een nieuw niveau de connectie te maken met deze plek en ze fotografisch over te brengen zoals ik ze waarnam. Dat bracht herinneringen van toen ik kind en tiener was naar boven. Daarnaast deed het fotograferen me beseffen dat sommige dingen misschien veranderd zijn, maar dat de esthetiek en de inhoud die ik me herinnerde, niet al te veel veranderd waren. Ten slotte kan ik zeggen dat ik me verbonden voel met deze plek omdat ik daar opgegroeid en gevormd ben, maar er zijn ook dingen die me afstoten.

'Sans Souci' © Christina Antoniou
'Sans Souci' © Christina Antoniou
Niemand lijkt een probleem te hebben, alles lijkt vredig in de lege ruimtes, terwijl het dat echt niet is.

Wat zijn dan zaken die jou afstoten? Wat voor buurt is het? 

Het is een buitenwijk elf kilometer ten westen van het centrum van Athene. Het is een wat verwaarloosd gebied, met een vuilnisbelt en een industriepark. Daarnaast is er toegenomen criminaliteit, drugshandel en zijn er veel inwoners met een lage levensstandaard. Bij een deel van de mensen, vooral bij de jongeren, heerst er een cultuur van snel rijden, kleine bendes en vechten. Een ander deel van de bewoners leeft gewoon zijn leven op een heel normale manier. Tot slot is er nog een kleine groep die zich inspant om de situatie te verbeteren met collectieve acties. Omdat er van buitenaf veel vooroordelen en stereotypen circuleren over de buurt, hebben inwoners de emotionele reflex om ze te verdedigen.

Tegelijk is het een gebied dat ook provinciale elementen heeft, zelfs al maakt het deel uit van Athene. Een deel van de bevolking stamt af van de Arvanieten, een bevolkingsgroep van Grieks-Albanese origine die tot ongeveer de jaren zestig de enige bewoners van de wijk waren. In die tijd was het nog een dorp in een landelijke omgeving. Het gebied veranderde radicaal na een verwoestende aardbeving in 1999. De meeste pittoreske gebouwen in de stijl van de originele bewoners werden verwoest. Er werd een nieuwe architecturale identiteit ontwikkeld die een hang naar luxe toont, soms met een gebrek aan esthetiek. Voor mij is dit een oxymoron (een ogenschijnlijke tegenstrijdigheid), omdat sommige van deze luxueuze huizen naast velden, vervallen gebouwen of containers staan, ​​die geplaatst zijn in de nasleep van de aardbeving. Dat ik de buurt als ‘verwaarloosd’ omschrijf, komt vooral doordat er bij de bewoners zo weinig drang is om dingen te veranderen. Het is zo dat ik op dat ‘zorgeloze’ uit kom als een ironisch concept, dat centraal staat in de reeks. Niemand lijkt een probleem te hebben, alles lijkt vredig in de lege ruimtes, terwijl het dat echt niet is.

'Sans Souci' © Christina Antoniou

Je spreekt soms over ironie. Het contrast dat je beschrijft, geeft jouw beelden ook een humoristische insteek. Mogen we bepaalde elementen in de reeks als komisch interpreteren?

Interessant dat je dat zegt. Ik heb niet bewust humor in gedachten als element als ik fotografeer, ik had vooral die tegenstrijdigheid in het achterhoofd. Maar als ik de foto’s als geheel bekijk, merk ik inderdaad dat er ook een humoristische manier is om er naar te kijken, vooral bij de portretten.

Je combineert in de reeks portretten met beelden van de omgeving. Kan je iets meer vertellen over de mensen die je fotografeert? Zijn het mensen die je kent?

Ik wilde mijn persoonlijke kijk op de plek geven en vond dat dit zowel vanuit de landschappen als vanuit de mensen moest gebeuren. De meeste mensen die ik fotografeer zijn familie en vrienden. Ik heb voor hen gekozen omdat zij daar ook wonen en ik heb vooral voor jongeren gekozen, aangezien zij de omstandigheden van de plaats blijven beïnvloeden. Ik werk ook graag met bekende gezichten omdat ik het als een uitdaging zie om een ​​fotografisch onderwerp te maken van een persoon die ik ken in andere aspecten van zijn of haar dagelijks leven. Maar er zijn ook gevallen waarin ik vreemden benader om hen te fotograferen.

'Sans Souci' © Christina Antoniou
'Sans Souci' © Christina Antoniou
Een plek heeft een identiteit en die wordt langzaam beïnvloed en veranderd door de mensen die er wonen. 

Ik geloof dat de mensen en de omgeving elkaar beïnvloeden, vandaar de combinatie van mensen en landschappen. Als iemand opgroeit met de geur van de vuilnisbelt, als iemand midden in de stad op lege velden heeft gespeeld, als een volwassene vreest voor zijn of haar veiligheid... Al deze omstandigheden vormen de esthetiek van een plek en beïnvloeden de stemming van de bewoners. Tegelijk is het een plek die er voor ons was en die na ons nog zal bestaan. Een plek heeft een identiteit en die wordt langzaam beïnvloed en veranderd door de mensen die er wonen. 

______________

De expo Opus One is nog t.e.m. 21 januari te bezoeken in De Krook in Gent.
Het fotoboek kan je hier bestellen.