© Dee Byrne

Hekserij door de eeuwen heen

Met 'The Woman, The Witch and The Wanderer' duikt Opus One-fotograaf Dee Byrne in de wereld van hekserij en Magie van de Aarde in haar geboorteland, Ierland. Het werk, dat uit drie hoofdstukken bestaat, reflecteert over de unieke figuur van de heks in het Ierse landschap en eert de praktijk van op de natuur gebaseerde spiritualiteit in zowel het oude als het hedendaagse Ierland. De reeks weerspiegelt een groeiende klimaat van het herdenken en terugwinnen van oude manieren van leven. 

tekst: Tessa Van Tielen (16/11/2023)

Wat triggerde jou om met dit project hekserij en Magie van de Aarde in Ierland te gaan verkennen? En hoe is die tocht samengekomen in het project ‘The Woman, The Witch and The Wanderer’?

Er was niet één bepalend moment dat mijn interesse in dit onderwerp aanwakkerde, eerder een langdurige nieuwsgierigheid. 'The Woman, The Witch and The Wanderer' was een project dat al enkele jaren in mijn gedachten vorm begon te krijgen, een soort "spookproject" tot nu toe. Tijdens mijn jeugd werd ik in Ierland blootgesteld aan heidense overtuigingen die vaak samengingen met christelijke tradities, en dit, samen met mijn persoonlijke fascinatie voor hekserij en de spirituele troost van de natuur, inspireerde me om aan dit project te beginnen. Het stelde me in staat om dieper in te gaan op het snijvlak tussen magische overtuigingen met het dagelijks leven.

Hoewel elke vrouw een unieke benadering had, benadrukten ze allemaal dat er tal van manieren zijn om hun spirituele pad te bewandelen. deze openheid bevorderde een gevoel van verwantschap.

Dit project bestaat uit drie verschillende hoofdstukken. In het eerste ‘The Woman’, breng je hedendaagse beoefenaars van deze oude geloofsovertuigingen in Ierland in beeld. Van alle ontmoetingen met hen, wat sprong er voor jou het meest uit?

Een van de aspecten die van dit project het meest de moeite waard was, waren de gesprekken met de vrouwen die deze oude overtuigingen praktiseren. Wat me het meest trof, was de flexibiliteit van Magie van de Aarde. Hoewel elke vrouw een unieke benadering had, benadrukten ze allemaal dat er tal van manieren zijn om hun spirituele pad te bewandelen. Aanvankelijk verrassend, bevorderde deze openheid een gevoel van verwantschap. Ik merkte dat ik me steeds meer kon verhouden tot hun ervaringen. Ik was aan dit werk begonnen met onzekerheid over of ik me een buitenstaander zou voelen, maar ik ontdekte net een wereld die de eenheid viert met de natuur en met een bewust leven.

In ’The Witch’, het tweede deel van jouw verhaal, introduceer je historische elementen en vermeng je archiefmateriaal met de natuurlijke omgeving. Wat voor archiefonderzoek heb je hiervoor gedaan? En wat heb je ontdekt?

Hoewel dit project bestaat uit afzonderlijke hoofdstukken, was het creatieve proces verre van lineair. De zaak van Bridget Cleary viel me het meest op. Ze was een vrouw die bekend stond als een “feeënheks” en in 1895 tragisch door haar man werd verbrand. Haar anonieme graf bezoeken in Cloneen Cemetery, enkel herkenbaar door vier kleine stenen, was een aangrijpende ervaring. Het overvloedige materiaal over haar zaak maakte het belangrijk. Ik herinner me levendig het verdriet en de boosheid die ik voelde op haar anonieme rustplaats, niet alleen vanwege de wreedheid die ze moest ondergaan, maar ook vanwege de langdurige anonimiteit van haar graf. Terwijl ik de texturen van stenen en andere materialen van het gebied rond haar graf afdrukte op haar portret, voelde ik het vreemd gevoel iets te kunnen afsluiten.

Jouw persoonlijke reis en connectie met het Ierse landschap maakt ook deel uit van dit project. Welk deel van deze reis en de sites die je bezocht, resoneerden het meest met jou, zowel persoonlijk als creatief?

Het is moeilijk om een enkele locatie te kiezen die de meeste indruk op me heeft gemaakt, maar mijn bezoek aan Biddy Early's Cottage in County Clare was een bijzonder bepalend moment in een vroeg stadium van het project. Biddy Early, geboren in 1798, was een bekende heks in Ierland. De ruïne van haar huisje, verborgen achter overwoekerde begroeiing, was versierd met offers die mensen hadden achtergelaten. Het was hier dat ik besloot om natuurlijke objecten te verzamelen van de plaatsen die ik bezocht en ze op te nemen in het werk. De mystiek van haar karakter dat voelbaar was in de ruimte, inspireerde me om de ervaring te reflecteren door middel van zelfportretten en het zette de toon voor de daaropvolgende bezoeken aan andere locaties.

Jouw project vermengt verleden en heden en viert de blijvende kracht van vrouwen en de Magie van de Aarde. Welke impact hoop je met jouw reeks te hebben? Wat hoop je dat de kijker meeneemt uit jouw verhaal?

Mijn doel met dit project was altijd om mensen te informeren over de voortdurende praktijk van oude spiritualiteit in Ierland. Tijdens de productie ervan heb ik een breed scala aan reacties ervaren, van verbazing over het bestaan van moderne heksen tot enthousiaste aanbevelingen van “heksachtige vrouwen” die ik zou moeten spreken of plaatsen die ik zeker moest bezoeken. Uiteindelijk hoop ik dat het werk een tastbare realiteit weergeeft in de vaak gesensationaliseerde wereld van Magie van de Aarde en hekserij. Daarnaast streef ik ernaar eer te betuigen aan de vrouwen die in het verleden werden vervolgd vanwege hun overtuigingen. Ten slotte hoop ik dat dit werk de nieuwsgierigen, zoals ikzelf, die geïnteresseerd zijn in hekserij en heidense overtuigingen, aanmoedigt om hun eigen mogelijke pad naar deze praktijken te verkennen.

Schrijf je nu in voor één van de book launches in Antwerpen (8/12), Oostende (9/12) of Leuven (4/1) waar we het nieuwe boek komen voorstellen en in gesprek gaan met de fotografen. Het fotoboek van Opus One '23 kan je hier alvast online bestellen.