De macht van het beeld

De ‘Seascapes’ zijn op zo’n manier gemaakt dat ze de kijker vragen om dichterbij te komen, op zoek naar details, naar aanknopingspunten voor waar en wanneer de foto’s genomen werden. Het bijschrift bij de foto versterkt deze reflex nog omdat het de indruk geeft dat plaats en jaartal ertoe doen en ze de kijker ertoe dwingen om op zoek te gaan naar bewijs voor beide. Het beeld gaat zo primeren op al de rest. Als je de beelden in groep bekijkt, worden ze haast een monumentaal, oppermachtig werk, dat zijn wil oplegt aan de kijker.

Door de foto’s sterk te formaliseren lijkt Sugimoto op het eerste gezicht geen standpunt te willen innemen over de positie van de mens in de wereld. De kijker wordt verplicht om het zelf te doen. De foto’s dwingen met andere woorden niet enkel tot inspectie maar ook tot introspectie. De objectieve neutraliteit die de foto’s op het eerste zicht uitstralen zijn echter slechts schijn. De beelden zijn het gevolg van een aantal heel duidelijke keuzes van de auteur. Keuzes die bij een eerste schouwing louter te maken hebben met de vorm maar die in feite veel verder gaan en geplaatst moeten worden binnen het volledige oeuvre van Sugimoto en de manier waarop hij omgaat met tijd, ruimte en de afhankelijkheid van de mens van beide.

Sugimoto deelt het beeld dus veel macht toe. De kaarten liggen helemaal anders wanneer we nagaan hoe hij de menselijke macht in beeld brengt. Door het expliciet weglaten van de mens, legt hij de macht bij de elementen water en lucht, bij de natuur. Hij anonimiseert zijn zeeën, zodat de mens er geen macht over kan uitoefenen. De natuur wordt niet onderworpen aan de wil van de mens noch wordt zij opgevoerd als bewijs van de menselijke superioriteit als opperste wezen van de schepping - die is tenslotte blijven steken op dag twee. De natuur is er gewoon en ze heeft lak aan de oorzaak-gevolgrelaties die voor elk normaal menselijk begrip nodig zijn. De vraag naar de eerste oorzaak en het laatste gevolg - het ontstaan en het einde van de wereld - wordt met andere woorden irrelevant. Wat overblijft is berusting en een visie op de wereld die geen schuld impliceert en sterk aansluit bij de boeddhistische traditie en levensvisie.

__________